Συνέντευξη με την Κατερίνα Πολέμη

Κατερίνα Πολέμη:

«Η μουσική είναι όπως ο πλανήτης μας· σύνορα δεν υπάρχουν!»

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Στο δισκογραφικό της ντεμπούτο μας προστάζει: "Spread the music not the name" («Διαδώστε τη μουσική, όχι το όνομα»). Η δουλειά της αποτελεί ό,τι πιο πρωτότυπο και ενδιαφέρον έχει να επιδείξει σήμερα εκείνο το κομμάτι της ελληνικής σκηνής που διεκδικεί τη συνομιλία με τον υπόλοιπο κόσμο. H ίδια κουβαλάει μέσα στο αίμα της το gypsy swing, αναπνέει την cool jazz, ξυπνά με bossa nova και βγαίνει στο δρόμο με τις ελληνικές, βραζιλιάνικες, αμερικάνικες και παριζιάνικες αποσκευές της. Κυρίες και κύριοι, η νέα τραγουδοποιός Κατερίνα Πολέμη!

Γιατί να μη διαδοθεί και το όνομά σας; Κρίση ταπεινοφροσύνης;

Το πνεύμα της μουσικής είναι αυτό που πρέπει να παίρνει την πρώτη θέση. Οι άνθρωποι οφείλουν να αναπτύσσουν τον εαυτό τους κάθε μέρα, ώστε να είναι οι καλύτεροι αγγελιοφόροι της ασχολίας τους. Έχοντας αυτό ως μπούσουλα, το όνομα ας αναδυθεί από μόνο του.

Αφιερώνετε το δίσκο «στο μεγάλο πνεύμα της μουσικής». Πότε σας πρωτο-φανερώθηκε τούτο το πνεύμα; Και με ποια ερεθίσματα;

Συνειδητά φανερώθηκε για πρώτη φορά πριν από 5 χρόνια. Από τότε το νιώθω σχεδόν πάντα όταν παίζω μουσική, καθώς και σε μερικές στιγμές μη μουσικής ζωής.

Γεννηθήκατε στη Βραζιλία, μεγαλώσατε στην Αγγλία και ζείτε στην Ελλάδα. Τι αντλήσατε από την κάθε ρίζα σας;

Από τη Βραζιλία άντλησα τη χαρά της απλοϊκής ζωής, ξυπόλητη στους χωμάτινους δρόμους παίζοντας ποδόσφαιρο ως το βράδυ. Και πολλή μουσική, από τις αφρικάνικες επιρροές μέχρι τη μπόσα νόβα, εκκλησιαστικό και λαϊκό τραγούδι γύρω από το τραπέζι. Από την Ελλάδα κρατώ την παλιά μουσική με τις υπέροχες δεύτερες φωνές των θείων μου, και τις παραλίες με τα βότσαλα όπου μαζεύαμε ξύλα για να ψήσουμε φρέσκα ψάρια. Κάτι που συνειδητοποίησα όντας στο εξωτερικό είναι το πόσο ξέρουν οι Έλληνες να ζουν τη ζωή και να διασκεδάζουν. Δεν μιλάω για πόρσε και σκυλάδικα, αλλά για τα καφενεία, τα μπαλκόνια, τις παθιασμένες συζητήσεις. Κι από την Αγγλία φέρνω στο νου μία ήρεμη ζωή με πολλά πικνίκ, μεγαλύτερη τάξη σε όλα τα πράγματα, χωρίς σνομπισμό.

Το βασικό κομμάτι της μουσικής σας εκπαίδευσης πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ. Παραμένει η Αμερική το περίφημο χωνευτήρι;

Στις Ηνωμένες Πολιτείες έκανα «τεχνικά» σπουδές μουσικής. Η Αμερική μου έδωσε χώρο και ένα περιβάλλον για να απελευθερωθώ προσωπικά και μουσικά. Έρχονταν πολύ και καταπληκτικοί μουσικοί για να δώσουν σεμινάρια και συναυλίες, όπως ο Μπόμπι Μακφέριν, ο Πωλ Σάιμον, ο Αρτούρο Σαντοβάλ, και η Ριάνον. Με βοήθησαν να ανοίξω τους ορίζοντές μου, να δω άλλους κόσμους και άλλους τρόπους προσέγγισης που με απελευθέρωσαν. Έχω βέβαια πολλές ανακαλύψεις να κάνω - εσωτερικές και μουσικές. Πάνε παρέα αυτά για μένα.

Ο όρος gypsy swing σας εκφράζει; Ποιο το περιεχόμενό του, αισθητικά και συναισθηματικά;

Ναι με εκφράζει, απλά θα πρόσθετα και το θεατρικό κομμάτι. Οπότε, ίσως με εκφράζει πληρέστερα ένα είδος θεατρικού gypsy swing με ίχνη world music. Το περιεχόμενο του είναι η αλήθεια της μουσικής και της ζωής.

Εκτός όμως από το swing, στο δίσκο παίζετε και με το τάνγκο, και με τη μπόσα νόβα, και με την τζαζ μπαλάντα. Εν τέλει, σύνορα η …μουσική δεν γνωρίζει;

Όχι, η μουσική είναι όπως ο πλανήτης μας· σύνορα δεν υπάρχουν! Υπάρχουν κάποια μεγάλα κομμάτια στεριάς με νερό ενδιάμεσά τους. Οι άνθρωποι έχουν οριοθετήσει και έχουν χαράξει αόρατα σύνορα.

Η παγκόσμια μουσική μπήκε με ορμή και στη χώρα μας με το ρεύμα του «έθνικ». Εγχώριους συνοδοιπόρους έχετε;

Αυτό το ρεύμα όλο και θα αυξάνεται, γιατί εκτός από την καταπληκτική ελληνική μουσική υπάρχει κι άλλη καταπληκτική μουσική στον υπόλοιπο κόσμο. Οι άνθρωποι νιώθουν τι είναι καλό γιατί πολύ απλά αυτό τους αγγίζει στην καρδιά και την ψυχή - είτε είναι ελληνικό είτε όχι. Σταδιακά θα μειώνονται οι προκαταλήψεις στην Ελλάδα και θα γίνουμε ολοένα και περισσότερο ανοιχτοί σαν λαός.

Με όλες αυτές τις μετακινήσεις και τις επιρροές, παραπέμπετε πράγματι στο νομαδικό πνεύμα του gypsy swing. Αλήθεια, δεν νιώσατε ποτέ την ανάγκη μιας «έδρας»;

Έχω νιώσει κατά καιρούς την ανάγκη μιας «έδρας». Η «έδρα» βοηθάει γιατί νιώθουμε πως έχουμε ένα στήριγμα, δηλαδή ασφάλεια, όμως το πνεύμα μου μέχρι στιγμής είναι μιας gypsy που δεν μπορεί πολύ την επανάληψη στη ζωή και στη μουσική. Υπήρξαν τέσσερις ή πέντε φορές που συνειδητοποίησα ότι είμαι στο δρόμο και έχω την κιθάρα μου στην πλάτη και το διαβατήριο στην τσάντα, και νοιώθω κάθε φορά πως δεν έχω ανάγκη τίποτα άλλο! Πως έχω όλα τα απαραίτητα και έτσι μπορώ αν προκύψει εκείνη τη στιγμή να πάω οπουδήποτε. Πως είμαι πλήρης.

Το ωραιότατο «Hey! Mr.» διηγείται μία ιστορία έρωτα και εκδίκησης. Τελικά τα δύο φύλα αποτραβιούνται ταχύτατα στη μοναξιά τους;

Διηγείται πράγματι μία ιστορία έρωτα και εκδίκησης αλλά από αποδοχή και λύτρωση, όχι από θυμό και πίκρα. Αφού περνάει ο θυμός, η ηρωίδα συνειδητοποιεί πως είναι καλύτερα να παίρνεις αυτά τα συναισθήματα και να τα αναποδογυρίζεις, να τα μετατρέπεις σε χιούμορ και ελαφρότητα, αντί να αφήνεις τον χαρακτήρα του άλλου να σε πάει όπου θέλει. Ο έρωτας μου θυμίζει την αίσθηση της έμπνευσης. Είναι μαγικός, δεν διαρκεί πολύ ώρα, και είναι απαραίτητος για να κινείται η ζωή και ψυχή μας.

Η κρίση που ζούμε σε όλα τα επίπεδα πώς επιδρά στην καλλιτεχνική δημιουργία;

Όλα επηρεάζουν τα πάντα, και δυστυχώς η κρίση αναχαιτίζει τη καλλιτεχνική δημιουργία. Ταπεινά θα πω πως έχουμε μια πνευματική εσωτερική κρίση η οποία πρακτικά εκφράζεται στην οικονομία και σε όλα αυτά που ακούμε κάθε μέρα. Τέτοιου είδους κρίσεις είναι οι κρισιμότερες, οι δριμύτερες και οι πιο επικίνδυνες. Από τα μέσα μας προέρχεται αυτό που κάνουμε έξω μας.

Διέξοδο βλέπετε; Σας πείθει κάποιος, για κάτι;

Δεν γνωρίζω από πολιτική και δεν νιώθω αρμόδια να απαντήσω. Για μένα ο δρόμος προς την λεωφόρο της σωτηρίας είναι παράλληλος με τη σημερινή λεωφόρο του αδιεξόδου. Αυτό που χρειάζεται για να μπεις στην πρώτη λεωφόρο είναι πνευματική και εσωτερική καλλιέργεια.

Για κάποιους η μουσική σημαίνει πολλά λεφτά, αποδοχή και φήμη. Εσείς τι επιδιώκετε;

Εγώ επιδιώκω να συγκεντρώνομαι και να «γαργαλάω» πάντα τα βάθη της τέχνης μου, του εαυτού μου και της ζωής, για να ανακαλύπτω και να δημιουργώ αλήθειες. Επιδιώκω και αποδοχή, ναι, όχι μόνο στην μουσική αλλά και σαν άνθρωπος.

Ποιο είναι το τίμημα της αφοσίωσης στην τέχνη;

Ότι χωρίς αυτήν δεν μπορώ να ζήσω! Αλλά ταυτόχρονα αυτό είναι και το παράδοξο για το νου του ανθρώπου. Όλα όσα ζει ένας καλλιτέχνης - στην καθημερινή του ζωή, στον ύπνο του, στις οικογενειακές και μη σχέσεις του, στα βιβλία που διαβάζει, στα έργα που βλέπει, στην κοινωνία ή κοινωνίες που ζει -  αλλά και όλα αυτά που δεν ζει, αυτά που επιλέγει και αυτά που δεν επιλέγει, όλα σε κάποιο επίπεδο είναι μέσα στην τέχνη του.

Πού σας πηγαίνουν τα μελλοντικά σας σχέδια;

Ολοκλήρωσα τη μουσική για την θεατρική παράσταση «Ευρυδίκη», η οποία συνεχίζει να παίζεται στο Θέατρο Πορεία με μεγάλη επιτυχία. Ηχογραφήσαμε με τον θίασο το δεύτερο μου δίσκο με τα κομμάτια της παράστασης, από ροκ έως μπόσα νόβα και από λυρικό τραγούδι έως καμπαρέ. Ο δίσκος αυτός πουλιέται μόνο στο θέατρο. Έπειτα θα γράψω μουσική για μια μετάφραση της Ιλιάδας του Δημήτρη Σιατόπουλου, όπου θα γίνει ένας δίσκος με τη μουσική και με απαγγελίες κάποιων κομματιών των ραψωδιών. Επίσης, θα συνεργαστώ με τον Παντελή Βούλγαρη που θα σκηνοθετήσει την ταινία «Μικρά Αγγλία», σε σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη. Θα είναι η πρώτη μου εμπειρία στο σινεμά. Θέλω να τολμώ να κάνω πράγματα που δεν έχω κάνει για να επιδοκιμάσω τον εαυτό μου, για να ανοίξω τους ορίζοντές μου, και για να ανέβω εν τέλει ένα σκαλοπατάκι πιο πάνω.